De puberteit is een biologisch proces dat meestal begint zodra je kind 9 of 10 jaar is. Het gaat om hormonale veranderingen die leiden tot geslachtsrijpheid. Jiska Peper is docent aan de Universiteit Leiden en gepromoveerd op onderzoek naar impuls controle, hersenontwikkeling en puberteitshormonen en zij sprak onlangs op een webinar over het puberbrein. We hebben er een aantal handige dingen uit gehaald.
Help! Ik heb een puber?
Het verschilt per kind hoe heftig die periode is. Het ene kind wandelt er zo door heen en het andere gaat zich flink afzetten tegen zijn of haar ouders. Jiska Peper: “Het ‘typische’ gedrag dat hiermee in verband wordt gebracht vertoont lang niet iedereen. Niet ieder kind heeft er behoefte aan en het is ook niet noodzakelijk. De meeste kinderen doorlopen de puberteit zonder noemenswaardige problemen. Het is normaal als kinderen de grenzen opzoeken, maar het hangt ook van de omgeving, de ouders en van het kind zelf af, hoe ‘soepel’ dit verloopt en hoe dit ervaren wordt.” Fjieuw!
Plannen wat is dat
Pubers kunnen over het algemeen nog niet goed plannen. Jiska: “De hersenverbindingen daarvoor zijn nog niet klaar. Het is belangrijk om als ouder hierbij hulp te bieden. Stel samen met je tiener de planning op, maar laat ze er zelf goed over nadenken: is het realistisch en haalbaar? Het kan voor een tiener ook handig zijn als je vertelt over of jij vroeger goed kon plannen.” Maar ja, als je daar dus zelf ook niet zo’n ster in bent of was kun je dat beter achterwege laten denken wij..
Want ik heb drank en drugs
Ongeveer het eerste waar veel ouders met een puber aan denken is het gebruik van alcohol. Rond hun 14e of 15e komen kinderen meestal voor het eerst in aanraking met alcohol. Jiska zegt hierover: “Pubers voelen zich extra goed na het drinken van alcohol omdat ze gevoeliger zijn voor dopamine. Door het positieve gevoel dat alcohol geeft, blijven pubers drinken. En vanwege de gevoeligheid van het beloningssysteem in de hersenen, is het risico op alcoholverslaving bij pubers groter.” Helemaal verbieden heeft natuurlijk geen enkele zin, maar praat er met je puber over, zorg dat hij of zij weet dat alcohol niet gezond is en dat je er snel verslaafd aan kunt raken. En denk aan hoe je zelf was als puber, je ervaringen delen kan helpen.
Online
Zelf zitten we ook de hele dag op onze mobiel dus het is nog best lastig om duidelijke grenzen te stellen aan je puber over het al dan niet online zijn. Onlangs bleek uit onderzoek van het RIVM dat 83 procent van de pubers slechter slaapt doordat ze ‘s avonds nog op hun mobiel zitten. Volgens Jiska is het niet alleen het licht van de mobiel dat verstorend werkt voor de slaap: “Het beeldschermgebruik zorgt ook voor een verhoogde alertheid. Daardoor kun je moeilijker in slaap komen. Als ouder kunt je, samen met je puber, regels opstellen voor het gebruik van beeldschermen in de avonduren. Bijvoorbeeld: Geen beeldschermen mee naar de slaapkamer. Ook al kan pubergedrag behoorlijk grillig zijn, pubers vinden het doorgaans meer dan gewoon dat ouders regels hebben.”
